Lịch sử 8/Trào lưu cải cách Duy Tân ở Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

Tình hình kinh tế xã hội Việt Nam nửa cuối thế kỉ XIX

• Chính sách đối nội, đối ngoại của nhà Nguyễn lỗi thời. Bộ máy chính quyền từ trung ương đến địa phương mục rỗng.
• Nông nghiệp, thủ công nghiệp, thương nghiệp đình trệ. Tài chính cạn kiệt, đời sống nhân dân khó khăn.
• Mâu thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp gay gắt.
• Khởi nghĩa nông dân bùng nổ.

Những đề nghị cải cách ở Việt Nam vào nửa cuối thế kỉ XIX

Nguyên nhân phải cải cách đất nước

• Do đất nước nguy khốn, xuất phát từ lòng yêu nước, thương dân.
• Muốn đất nước giàu mạnh.

Nội dung cải cách

• 1863 – 1871 Nguyễn Trường Tộ là nhà cải cách lớn của đất nước: 30 bản điều trần: chấn chỉnh bộ máy quan lại, phát triển công thương nghiệp và tài chính, chỉnh đốn võ bị, mở rộng ngoại giao, cải tổ giáo dục.
• 1868: Trần Đình Túc và Nguyễn Huy Tế: mở cửa biển Trà Lý
• Đinh Văn Điền: khai hoang, khai mỏ, phát triển buôn bán, chấn chỉnh quốc phòng.
• 1872: Viện Thương Bạc xin mở 3 cửa biển miền Bắc, Trung để buôn bán với nước ngoài.
• 1877 – 1882 Nguyễn Lộ Trạch: chấn hưng dân khí, khai thông dân trí, bảo vệ đất nước.

Kết cục của các đề nghị cải cách

Mục đích

• Cải cách để canh tân đất nước, làm cho đất nước giàu mạnh.

Hạn chế

• Mang tính chất lẻ tẻ rời rạc.
• Chưa xuất phát từ cơ sở bên trong.
• Chưa giải quyết mâu thuẫn dân tộc và mâu thuẫn giai cấp

Kết quả

• Không thực hiện được do triều đình Huế phong kiến bảo thủ, từ chối cải cách.

Ý nghĩa

Cải cách bị từ chối nhưng đã phản ánh:

• Gây tiếng vang lớn.
• Tấn công vào tư tưởng bảo thủ.
• Phản ánh trình độ nhận thức của người Việt Nam.
• Góp phần chuẩn bị cho sự ra đời của phong trào Duy Tân.

Hậu quả của việc triều đình Huế từ chối cải cách

• Xã hội Việt Nam vẫn trong vòng bế tắc của chế độ phong kiến lạc hậu.
• Cản trở sự phát triển của kinh tế tư bản chủ nghĩa.
• Đất nước lạc hậu, không phát triển.

Tham khảo

• SGK Lịch sử 8, NXB Giáo dục Việt Nam, 2019.