လိုꩻအပွိုင်အစွိုင်
လိုꩻအစွိုꩻအဆွိုင်ꩻ တားလဲ့ အပွိုင်အဝွိုင်အကို နုဲင်ႏငံႏရေꩻသဖော်ꩻတရာꩻယို ကပါနွို့သော့နောဝ်ꩻ ခမ်းရင်ꩻသားဖုံႏတွမ်ႏနုဲင်ႏငံႏပထဝီႏခေႏနေႏဖုံႏသွူ။တမုဲင်ꩻပါခိꩻဟောင်းတဲ့ ဘာႏသာႏငေါဝ်းငွါ၊ပထဝီႏဟံႏတန်၊နားဟွိုန်အစုအဗူႏ၊အစွိုꩻအဗူႏ၊ယွုမ်းအံႏကိုႏကွယ်ႏဘာႏသာႏ၊သမဲင်ꩻရေꩻဖုံႏ၊ယေန်ႏငဲးရေꩻဖုံႏ၊လိုꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏဖုံႏ၊အစိုႏရဖုံႏသွူ။ယိုဖုံႏနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏနီလိုꩻသီးထွို့ꩻဗူႏအစွိုꩻအဆွိုင်ꩻဖုံႏသွူ။တွမ်ႏနီမဲ့တွော့ꩻ အဲ့ꩻထွားကထီႏဗာႏအသောင်ꩻအရင်ꩻဖုံႏသွူ။
လိုꩻဖဝတွမ်ႏရွဉ်
[edit]ပဲက်သဲက်တွမ်ႏရွဉ်ယိုနောဝ်ꩻ ခေတ်ဟန်ႏသနီꩻနီလိုꩻသီး ကာႏခမ်းကာႏထီ တသိုꩻမဲန်လီလီတဲင် လင်ꩻလမ်းပါႏလွေꩻထွုမ်ႏဗာႏ အွိုးခမ်းညာꩻတပြက်သာႏသွူ။အောန်ႏဂလေပ်ငေါဝ်းနောဝ်ꩻ Money is speaking တဲ့ ရွဉ်ဒေါ့ꩻငေါဝ်းအမဲန်ႏတရာꩻလဲင်ꩻ ဖေႏဗာႏအသိုမ်ꩻသွူ။ ရွဉ်တပါတောဝ်း ခေတ်နုဲင်းဟန်ႏသနီꩻနောဝ်ꩻ မာꩻထမုဲင်ꩻမုဲင်ꩻလဲ့တလꩻတောဝ်း၊တထွူထွာတောဝ်းကိဉ်းအာအာသွူ။ရွဉ်ကရိုꩻနောဝ်ꩻ အပြောင်ꩻလုဲင်ႏနွောင်ꩻစွဉ်ႏနီလိုꩻသီးသꩻဖဲ့ꩻဆဲင်ႏရာꩻတွမ်ႏ ရုပ်ပဲင်ꩻဆဲင်ႏရာꩻသွူ။ ရွဉ်မိဉ်ႏမွဉ်နောဝ်ꩻ သꩻယိုပနဲန်ႏလွဉ်အောဝ်ႏ၊မာသီဝင်ꩻတဲ့သꩻတသိဉ်လွဉ်သွူ။ရွဉ်နောဝ်ꩻတဲ့ အဝ်ႏဒျာႏအရင်ꩻသွူ။အပြောင်ꩻလုဲင်ႏနွောင်ꩻ ရိုꩻရိုꩻလိုမ်ꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻတဲ့ မွေးဒျာႏတဲ့ လိုခိုတဲ့ပြောင်ꩻလိုမူႏလꩻ၊လိုမူႏယင်ကယ်ႏ ရွဉ်ယိုသွုံꩻလွေꩻခင်ႏလမ်းဒါႏမꩻ ဖဝနီဗာႏ သံသရာႏတာႏ အကျိုꩻအဝ်ႏငီငါႏသွူ။ ဖေႏအာႏစွဲးကိုထောက်ဖေႏပညာႏရေꩻနဲ့၊ကုသိုလ်ႏရေꩻတာႏတဲ့ ကွပ်နဝ်ꩻမ လိုဖဝတွမ်ႏရွဉ်ယို တလွေꩻငီꩻတဝ်းလို့ဝင်ꩻတဲင် လိုႏခွုမ်စံႏဒါႏဒါႏငါႏသွူ။
နုဲင်ႏငံႏရေꩻခံႏထူႏချက်
[edit]နုဲင်ႏငံႏရေꩻခံႏထူႏချက်တမုဲင်ꩻဟောင်း၊နုဲင်းမုဲင်ꩻစားဟောင်း။ နုဲင်ႏငံႏရေꩻခံႏထူႏချက်တဲ့နောဝ်ꩻ၊နုဲင်ႏငံႏရေꩻသဖော်ꩻတရာꩻဖုံႏယို နီပအိုဝ်ႏလိုꩻမျိုꩻတွိုင်ꩻ ရင်းစွဉ်ႏကားကအဝ်ႏလိုႏသေနာႏမွေးစွဉ်ႏဝင်ꩻသွူ။အနယ်ꩻပရိယာယ်ႏမာႏယာႏအာတန်အကို နုဲင်ႏငံႏရေꩻသားတဲ့အဝ်ႏပါအာတန်သွူ။ခေတ်ကာႏလယိုခါ ကထွာလွဉ်ဗာႏအထွာတွမ်ႏအကုဲင်ဖုံႏတဲ့ အကဲဉ်အဗဲ့ꩻထောင်ထွားစဲင်းစဲင်းစံꩻနောဝ်ꩻတဲ့ နုဲင်ႏငံႏရေꩻပရိယာယ်ႏဖုံႏတွမ်ႏခံႏထူႏချက်ပꩻဖြယ်လို့ဝင်ꩻဒျာႏသွူ။ လိုမုရေꩻသိပ္ပံလိတ်အုပ်ကိုယိုတဲ့ တဲမ်းလိတ်ဆရာႏသီးကဗွောင်နယ်ဖေႏဒါႏ ခံႏထူႏချက်နောဝ်ꩻတဲ့ နုဲင်ႏငံႏရေꩻကရိုꩻနောဝ်ꩻ ထွုမ်ႏထောင်လွူꩻထွားဗာႏ ပါဝါအာႏဏာႏဖုံႏသွူ။တမုဲင်ꩻဖုံႏဟောင်း နဝ်ꩻစားနောဝ်ꩻ လိုꩻပုဂ္ဂိုလ်ႏသီးပါဝါကအဝ်ႏဒါႏသားယို အခွုမ်စံႏသွုံꩻပျုလွေꩻ ခင်ႏလမ်းအထွောင်းမုဲင်ꩻကိုဟောင်း။ဝွေꩻသီးကလꩻဒါႏပါဝါအာႏဏာႏတဲင် ခမ်းသားမွိုးဖာသီးဖေႏမဲတွော့လꩻတဲ့အောဝ်ႏဒျာႏ၊အစိုႏရအစွိုꩻကိုဖေႏလင်ꩻတာႏဝွန်ႏတဲ့အောဝ်ႏဒျာႏ၊ခမ်းထီတငိမ်ꩻချံꩻတောဝ်းတဲ့ အာႏဏာႏသားချင်ꩻချင်ꩻ ခံႏထူႏချက်ယိုထွိုင်ႏတဗွိုန်တဝ်းတဲင် ခမ်းသားသီးခွဲးကျုံႏဗာႏတေား ထာꩻဒုက္ခဆင်ꩻရယ်ꩻဖုံႏသွူ။နုဲင်းဒျာႏနုဲင်ႏငံႏရေꩻနောဝ်ꩻ အကျောင်ꩻခရာႏကပါနောဝ်ꩻတဲ့ အစိုႏရတွမ်ႏခမ်းသားသီးကလွိုက်ဒင်ႏထင်ႏဒါႏအစိုႏရဖုံႏသွူ။
လိုꩻတွမ်ႏအသောင်အရင်ꩻ
[edit]နီလိုꩻသီးကအုံအောဝ်ႏသော့ꩻဒါႏ လိုꩻအပွိုင်အဝွိုင်အသောင်အရင်ꩻယိုနောဝ်ꩻ ထွာဒျာႏအစွိုꩻနေးတဲ့အောဝ်ႏ၊ယေန်ႏကေႏမု၊ထွုံꩻစံႏဖုံႏဗွိုန်လို့ဝင်ꩻတဲ့အောဝ်ႏ၊ဟံႏနယ်ႏဧရိယာႏဖုံႏတဲ့အဝ်ႏဗွိုန်ဒျာႏလို့ဝင်ꩻတဲ့အောဝ်ႏဒျာႏသွူ။ အွိုးနီလိုꩻသီးအပွိုင်အဝွိုင်ꩻသောင်ရင်ꩻအကိုနောဝ်ꩻ နီလိုꩻသီးထာꩻယူႏဖုံႏ၊ထာꩻထီႏဖုံႏတွမ်ႏထာꩻစိက္ကူꩻဖုံႏ၊သꩻဝင်ႏစာꩻမုဖုံႏယိုနောဝ်ꩻ သမ်းတဗွိုန်လုဲင်ႏတောဝ်းလို့ဝင်ꩻသွူ။ အသောင်အရင်ꩻတဗာႏအကို နီလိုꩻသီးအဒေါ့ꩻတွမ်ႏအဖြဝ်ႏဘာႏသာႏငေါဝ်းငွါတဲ့နောဝ်ꩻ သမ်းပꩻဖြယ်ကလို့ဝင်ꩻဖုံႏသွူ။ကလင်ꩻလွဉ်ဒါႏလိုꩻသီးအစွိုꩻကိုတဲ့နောဝ်ꩻ၊ယွုမ်းအံႏကိုႏကွယ်ႏဘာႏသာႏဖုံႏတဲ့နောဝ်ꩻ တဗွိုန်ပီလွတောဝ်းလို့ဝင်ꩻသွူ။ယလဲင်ႏလဲင်ႏတဲ့အောဝ်ႏဒါႏဒျာႏနုဲင်းယို ကွပ်တဗွိုန်ပီတောဝ်းလို့ဝင်ꩻနောဝ်ꩻအတွိုင်ꩻ ခံႏထူႏချက်ဖုံႏတဲ့ တဗွိုန်ပီတဝ်းလို့ဝင်ꩻနဝ်ꩻအကို နီနမ်းတွမ်ႏနီနမ်းယို လွိုက်ထူႏအုံဒါႏဒါႏ လိုꩻတွမ်ႏအသောင်အရင်ꩻယို သင်ꩻရာꩻထွာဗာႏအမဲန်ႏသွူ။
အသောင်အရင်ꩻတွမ်ႏငိမ်ꩻချံꩻရေꩻ
[edit]လိုꩻမုအပွိုင်အဝွိုင်ꩻအသောင်အရင်ꩻအကို အချက်နုဲင်းယိုစားအဝ်ႏမꩻ ရအီႏပြဲ့ꩻစွုံႏသွူ။ တဗွိုန်ပီတောဝ်းလို့ဝင်ꩻ ဘာႏသာႏငေါဝ်းငွါ၊ယွုမ်းအံႏမုဖုံႏယို တရျားရျားတတွာတွာဝင်ꩻ ချာတွမ်ႏငါအုံလွေꩻဒါႏမꩻ ငိမ်ꩻချံꩻမုအဝ်ႏသွူ။ ထိန်ꩻထွားဟဝ်ဟဝ်ထဲင်းသွော့ ငိမ်ꩻချံꩻရေꩻဖုံႏမꩻ ကငိမ်ꩻလဲဉ်းတဲ့ ယိန်းငိမ်ꩻထဲင်းထဲင်းဗာႏသွူ။ အသောင်အရင်ꩻတွမ်ႏလိုꩻလင် ရန်ႏသူႏလွူးတဝ်းတဲင် ထွာဒျာႏမိတ်ဆွေႏသွꩻခွꩻဖုံႏ လွူးရောင်သꩻယိုစားတဲ့ ငိမ်ꩻချံꩻဗာႏအမဲန်ႏသွူ။ ကအီႏမာꩻထာꩻမာꩻယို တွမ်ႏလိုꩻအစွိုꩻအဗူႏစနစ်မဲန်ႏမဲန်ႏ ထွို့ꩻပွုံႏစံႏဖောႏနယ်ဗာႏတွမ်ႏအစိုႏရ။ လွိုဆန်ခေါဝင်ꩻ၊ထန်ႏခေါဝင်ꩻအစွိုꩻတဲ့ အစွိုꩻတွမ်ႏအစွိုꩻငိမ်ꩻချံꩻလွောင်ႏဗူႏထဲင်းတဲ့ တထွာနွောင်ꩻတောဝ်းသွူ။[1]
အုံနောင်
[edit]- ↑ An Introduction to SOCIAL SCIENCES, STUDENTS BOOK