Cảnh khuya và Rằm tháng giêng
Tìm hiểu chung
[edit]Tác giả
[edit]- Hồ Chí Minh (19/05/1890 - 02/09/1969)
- Là vị lãnh tụ tài ba vĩ đại của dân tộc Việt Nam, lại vừa là một nhà thơ xuất sắc.
- Người sinh tại làng Sen Kim Liên – Nghệ An.
- Xuất thân từ một gia đình nho học.
- Ngay từ nhỏ đã được tiếp xúc với tư tưởng cách mạng.
- Người có tấm lòng nhân hậu dễ đồng cảm xúc động, là một người yêu thiên nhiên và yêu con người.
- Tác phẩm tiêu biểu: "Nhật kí trong tù", thơ chữ hán và tập thơ chữ Nôm, văn chính luận, truyện kí.
⇒ Nhà văn lớn, Danh nhân văn hóa thế giới.
Tác phẩm
[edit]Xuất xứ
[edit]+ Bài thơ được sáng tác vào những năm đầu kháng chiến chống Pháp ở chiến khu Việt Bắc.
+ "Cảnh khuya": 1947.
+ "Rằm tháng giêng": 1948.
- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt (cả 2 bài)
- Dịch thơ: "Rằm tháng giêng" thể lục bát
Bố cục
[edit]"Cảnh khuya" Chia làm 2 phần
+ Phần 1 (2 câu thơ đầu): Cảnh khuya tại chiến khu Việt Bắc.
+ Phần 2 (Còn lại): Tâm trạng của nhà thơ.
- "Rằm tháng giêng" chia làm 2 phần
+ Phần 1 (2 câu thơ đầu): Cảnh trăng rằm tháng giêng trên sông Việt Bắc
+ Phần 2 (Còn lại): Hình ảnh con người.
- Đặc điểm chung của hai bài thơ
+ Cùng tác giả
+ Cùng thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
+ Cùng hoàn cảnh sáng tác
+ Cùng kết hợp miêu tả và biểu cảm trong thơ
Nội dung
[edit]- Hai bài thơ miêu tả cảnh trăng ở khu Việt Bắc, tình cảm thiên nhiên, tâm hồn nhạy cảm, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái lạc quan, ung dung của Bác Hồ.
- Hai bài thơ có nhiều hình ảnh thiên nhiên đẹp, có màu sắc cổ điển mà bình dị tự nhiên.
Đọc - hiểu văn bản Cảnh khuya
[edit]Bức tranh thiên nhiên cảnh khuya nơi chiến khu Việt Bắc
[edit]- So sánh: Tiếng suối - tiếng hát.
→ Cảnh gần gũi với con người, trẻ trung, sống động.
- Điệp từ, nhân hoá: “lồng”
→ Lộng lẫy, nhiều đường nét, hình khối, giao hòa, giao cảm.
⇒ Có nhạc, có họa.
Tâm trạng của Bác
[edit]- So sánh, điệp từ: "Chưa ngủ"
+ Mãi ngắm cảnh đẹp
+ Lo việc nước
→ Hài hòa chất nghệ sĩ và chất chiến sĩ.
Tổng kết
[edit]Nghệ thuật
[edit]- Viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
- Kết hợp hài hòa giữa màu sắc cổ điển và tinh thần hiện đại.
- Lời thơ tự nhiên gợi cảm.
- Sử dụng các biện pháp tu từ (so sánh, điệp từ) đạt hiệu quả cao.
- Sáng tạo nhịp điệu ở câu 1 và 4.
Nội dung
[edit]Thể hiện sự gắn bó hòa hợp giữa tình yêu thiên nhiên và lòng yêu nước.
Đọc - hiểu văn bản Rằm tháng giêng
[edit]Cảnh trăng rằm tháng giêng trên sông Việt Bắc
[edit]- Không gian: Cao rộng, bát ngát.
- Điệp từ: "Xuân"
→ Cảnh vật lộng lẫy, trong trẻo, trẻ trung, đầy sức sống.
Hình ảnh con người
[edit]- "Bàn việc quân"
→ Yêu quê hương, cách mạng.
- "Trăng đầy thuyền".
→ Phong thái ung dung, lạc quan, tin tưởng vào thắng lợi của cách mạng.
⇒ Chất thép hài hòa chất nghệ sĩ trong tâm hồn Bác.
Tổng kết
[edit]Nghệ thuật
[edit]- Viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt
- Kết hợp hài hòa giữa màu sắc cổ điển và tinh thần hiện đại.
- Ngôn từ tự nhiên, bình dị và gợi cảm.
- Sử dụng các biện pháp (so sánh, điệp từ, liên tưởng) đạt hiệu quả cao.
Nội dung
[edit]- Cảnh trăng ở chiến khu Việt Bắc tràn đầy sức sống
- Thể hiện tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước sâu nặng và phong thái ung dung, lạc quan của Bác Hồ.
Tham khảo
[edit]- SGK Ngữ văn 7 tập 1, NXB Giáo dục, 2019