Danh ngôn sưu tầm

Đạo đức tác phong

• Trai thờ Tam cương, ngủ thường . Gái thờ tam tòng tứ đức

Tam cương : tận trung với chúa , lễ phép với thầy , hiếu với cha mẹ .

Ngủ thường : Nhân , lễ , nghỉa , trí , tín .

Tam tong : tại gia tòng phụ , xuất giá tòng phu , phu tử tòng tử .

Tứ đức : công, ngôn, dung, hạnh

• Hiếu thảo là nguồn gốc của đạo đức.

• Hiếu đạo có 3 điều . Tôn kính cha mẹ . Không gây tai tiếng cho cha mẹ . Nuôi dưỡng cha mẹ hết lòng

• Lấy Đức thu phục người khác .
• Người nhân từ khắp thiên hạ không có kẻ thù - Mạnh tử
• Lòng trắc ẩn, thuộc về lòng nhân từ

Sự hổ thẹn, thuộc về nghĩa khí

Tâm khiêm nhường, thuộc về lễ nghi

Tâm thị phi, thuộc về trí tuệ

• Ngu thì người ta khinh, khôn thì người ta ghét; Khôn mà làm như ngu mới thật là khôn.
• Nhân nghiã là ngọn đuốc soi đường cho thiên hạ.

• Tuổi trẻ muốn nên người, ở nhà cần phải hiếu thuận với cha mẹ, ra ngoài phải tôn kính người hơn tuổi mình, hành vi phải cẩn thận, lời nói phải giữ điều tín, yêu thương rộng rãi mọi người, biết gần gũi người có đức nhân. Làm được vậy rồi, nếu còn dư năng lực, thời gian thì học tập tri thức.

Ý chí

• Cách vật, trí tri, thành ý, chính tâm, tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ - Đại học

• Đi không há phải lại về không

Phải có danh gì với núi song

• Một chút tài tô điểm non sông

Một chút tình tô điểm cuộc đời

• Vòng trời đất dọc ngang ngang dọc

Chí tang bồng vay trả trả vay

Chí làm trai nam bắc đông tây

Cho phỉ sức vẩy vùng trong bốn bể - Nguyễn Thái Học

• Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền

Đào núi và lấp biển, quyết chí ắt làm nên - Nguyễn Thái Học

• Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm

Khí tiết

• Điều dưỡng cái khí lúc đang giận.

Đề phòng câu nói lúc sướng mồm.

Lưu tâm sự ngẫm lúc bối rối.

Biết dùng đồng tiễn lúc sẵn sàng.

• Lúc nhỏ khí huyết chưa sung túc, phải giữ gìn sắc dục

Lúc lớn khí huyết đang hăng, phải giử gìn việc tranh đấu

Lúc già khí huyết suy kém, Phải giữ gìn việc tham lam

• Làm điều gì thành thật, thì bụng an ổn, mỗi ngày mỗi hay

Làm điều gì gian dối, bụng băn khoăn, mỗi ngày mỗi dở

• Làm bất cứ việc gì cũng phải suy nghĩ trước.

Lời nói suy nghĩ trước, không vấp váp.

Việc làm tính trước, không thất bại.

Tính nết định trước, tránh được lỗi lầm.

• Làm việc nghĩa chớ kể thiệt hơn

Luận anh hùng chớ kể hơn thua

• Không oán trời, không trách người là quân tử.

• Luận anh hùng chở kể hơn thua

• Người quân tử cầu ở mình, kẻ tiểu nhân cầu ở người.

• Tri nhân giả trí, tự tri giả minh

Biết người khác chỉ mới là người có hiểu biết, nhưng tự biết mình thì mới là người sáng suốt

• Tự biết mình là người sáng suốt

Thắng được người là có sức mạnh

Thắng được mình là kiên cường.

• Lo thắng người thì loan . Lo thắng mình thì yên

• Hạnh phúc sinh ra trong đau khổ

Đau khổ giấu mình trong hạnh phúc.

Học hành

• Đạo học lớn cốt để phát huy đức sáng, đức tốt đẹp của con người, đổi mới khiến dân bỏ cũ theo mới, bỏ ác theo thiện, khiến mọi người đạt đến mức độ đạo đức hoàn thiện nhất. Có hiểu được phải đạt đến mức độ đạo đức hoàn thiện nhất thì mới kiên định chí hướng. Chí hướng kiên định , tâm mới yên tĩnh. Tâm yên tĩnh , lòng mới ổn định. Lòng ổn định , suy nghĩ sự việc mới có thể chu toàn. Suy nghĩ sự việc chu toàn , mới có thể xử lý, giải quyết công việc được thỏa đáng. Vạn vật đều có đầu có đuôi, có gốc có ngọn. Vạn sự đều có bắt đầu và kết thúc. Biết làm cái gì trước cái gì sau, tức là đã tiếp cận nguyên tắc của đạo rồi

• Học cho rộng . Hỏi cho kỹ . Suy nghĩ cẩn than . Phân biệt sáng suốt . Làm việc hết lòng.

• Ngọc bất trác . Bất thành khí

Nhân bất học . Bất tri lý. -- Tam Tự Kinh

Ngọc không mài, không đẹp

Người không học, không thành

• Học mà không chơi là chôn vùi tuổi trẻ

Chơi mà không học thì mất cả tương lai

• Học trong quá khứ, sống trong hiện tại, tiên đoán tương lai

• Học như con thuyền ngược nước không tiến thì lùi

• Học và hành phải đi đôi với nhau - Khổng tử

• Học hay không bằng hay học

• Học tập tốt lao động tốt. - Hồ Chí Minh

• Biết mà học không bằng thích mà học, thích mà học không bằng vui say mà học.

Danh lợi

• Danh chính, ngôn thuận, sự tất thành.

Danh bất chính, ngôn bất thuận, sự bất thành.

• Danh vi lớn, không mang lấy mãi.

Công việc lớn, không gánh lấy mãi.

Quyền thế lớn, không giữ lấy mãi

Uy thế lớn, không bám lấy mãi.

• Kẻ hiếu danh, việc làm thường giả dối. - Lã Khôn

Duyên số

• Hữu duyên thiên lý năng tương ngộ

Vô duyên đối diện bất tương phùng

Có duyên ngàn dặm cũng đến tìm

Không duyên gặp mặt chẳng quen nhau

• Hữu duyên bất cần cầu, vô duyên bất tất cầu

Có duyên không cần cầu, không duyên khỏi phải cầu

Xử việc

• Việc sắp xảy ra mà ngăn được, việc đang xảy ra mà cứu được, Đó là quyền biến,

Chưa có việc mà biết việc sắp đến, mới có việc mà biết được việc sau, có tài năng

Định việc mà biết việc xảy ra thế này, thế nọ, như vậy là biết lo xa.

Người như thế là người có kiến thức rộng rãi

• Sự tuy tiểu, bất tác, bất thành

Tử tuy hiền, bất giáo, bất minh. - Trang Tử

Việc dầu nhỏ, không làm không xong,

Con tuy hiền, không dạy không tốt.

• Có lời vì ý, được ý quên lời.

• Lý Vô Vi gồm: Vô cầu, Vô tranh, Vô đoạt, Vô chấp

Vô cầu, giúp ta vô vọng . Xa lìa vọng tưởng điên đảo.

Vô tranh, giúp ta vô đại . Xa lìa ý tưởng hơn thua, cao thấp.

Vô đoạt, giúp ta vô thủ . Xa lìa ý tưởng có, không, còn, mất.

Vô chấp, giúp ta vô ngã . Xa lìa ý tưởng hận thù.

Xử thế

• Tu thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ - Khổng tử

• Thánh nhân yên bằng đạo, trị bằng nghĩa, động bằng lễ, nuôi bằng nhân

• Không nhìn điều sai, không nghe điều bậy, không nói điều trái, không làm điều quấy.

• Trong việc trị quốc, phải thận trọng , không hứa ẩu, ưu đãi người hiền , được lòng dân.

• Trị dân dùng pháp chế, hình phạt là chính, dân không dám phạm pháp

Trị dân dùng đạo đức, dùng phép tắc, lòng tốt và nhân cách sẽ cảm hoá được dân

Đạo thiên thừa chi quốc, kính sự nhi tín, tiết dụng nhi ái nhân, sử dân dĩ thời

• Đừng lo mình không có chức vị, chỉ lo mình không đủ tài để nhận lấy chức vị.

• Kỷ sở bất dục, vật thị ư nhân ~ Khổng tử

Đừng làm những gì mình không muốn người khác làm lại cho mình

• Dụng nhân như dụng mộc

Không tin thì đừng dung . Dừng đừng nghi nan.

• Muốn biết người phải nghe người nói

• Ngôn sở bất tri, Tri sở bất ngôn - Khổng tử

Biết không nói, Nói Không biết

• Kiến nghĩa bất vi vô dũng dã.

Gặp việc nghĩa không làm là không có dũng. - Luận ngữ

• Khiến người ta nể lời, không bằng khiến người ta tin

Khiến người ta tin , không bằng khiến người ta vui vẻ nhận lời

Đem họa phước mà răn dọa là khiến người ta sợ

Đem lý lẽ mà răn dụ là khiến người ta tin.

Dùng tâm lý mà giác ngộ là khiến người ta vui lòng mà nghe theo.

• Ba thứ ngu dốt:

Không hiểu biết những gì mình đáng biết.

Hiểu biết không rành những gì mình biết.

Hiểu biết những gì mình không cần biết.

• Ba điều hạnh phúc:

Một thân xác khỏe mạnh.

Một tinh thần tự do.

Một trái tim trong sạch.

• Chúa tể của Thân là Tâm

Điều của Tâm phát ra là Ý

Bản thân của Ý là Tri

Ý để vào đâu là Vật - Vương Dương Minh

• Làm thầy thuốc lầm, giết một người.

Làm thầy địa lý lầm, giết một họ.

Làm thầy chính trị lầm, giết một nước.

Làm văn hóa lầm , giết một đời.

• Mỗi ngày ta xét ba điều:

Làm việc cho ai có hết lòng không?

Đối với bạn có vẹn chữ tín không?

Đạo thầy truyền có học không? - Tăng Tử

• Người biết đạo, không khoe.

Người biết nghĩa, không Tham.

Người biết đức, không thích tiếng tăm

• Ở đời cái gì thung dung thì còn, cấp bách quá thì mất.

Việc mà thung dung thì có ý vị

Người mà thung dung thì sống lâu. - Lã Khôn

• Thiên đường hữu lộ, vô nhân vấn

Địa ngục vô môn, hữu khách tầm

Thiên đường có lối không ai đến

Địa ngục không đường, người lại tìm

• Trong thiên hạ có ba cái nguy

Đức ít mà được ân sủng nhiều.

Tài kém mà ở địa vị cao.

Thân không lập được công to mà hưởng bổng lộc nhiều. - Hoài Nam Tử

• Nợ vướng nợ, nợ càng thêm nợ

Tình vương tình, tình vấn vương tình - Quách trung thành

• Tâm tịnh thần sáng

Thần sáng trí minh

Trí minh việc thành - Quách trung thành

• Tâm niệm trầm tĩnh lẽ gì nghĩ chẳng tới

Chí khí cao rộng việc gì làm chẳng xong

• Tầm thuật quý nhất là sáng suốt

Tướng mạo quý nhất là chính đại

Ngôn ngữ quý nhất là giản dị, Chân thật

• Khí kiêng nhất là hung hăng.

Tâm kiêng nhất là hẹp hòi.

Tài kiêng nhất là bộc lộ.

• Tâm phải rộng để dung nạp người trong thiên hạ

Tâm phải công bằng để làm việc trong thiên hạ

Tâm phải trầm tĩnh để xét lý trong thiên hạ

Tâm phải vững vàng để chống lại những biến cố trong thiên hạ

• Tự khiêm người ta càng phục

Tự khoe người ta càng khinh. - Lữ Hồi

• Tri giả bất giả . Tri thức bất thức . Tri ngôn bất ngôn

• Lòng trắc ẩn, thuộc về lòng nhân từ

Sự hổ thẹn, thuộc về nghĩa khí

Tâm khiêm nhường, thuộc về lễ nghi

Tâm thị phi, thuộc về trí tuệ

• Tu dưỡng bản thân thì đạo đức được xác lập.

Tôn trọng hiền tài thì không bị mê hoặc, ngu tối.

Yêu quý thân tộc thì chú bác, anh em không oán hận.

Kính trọng đại thần thì công việc ít phạm sai lầm.

Săn sóc quần thần thì kẻ sĩ tận lực báo đáp.

Quan tâm đến dân thì dân chúng thực hiện tốt mọi điều bề trên đề ra.

Khuyến khích bách nghệ phát triển thì vật dụng, hàng hóa buôn bán đủ đầy, sung túc.

Trọng đãi người nước ngoài đến nước mình làm ăn sinh sống thì bốn phương quy thuận.

Vỗ về chư hầu thì khắp thiên hạ sẽ kính phục.

• Dùng mệnh lệnh pháp luật để hướng dẫn chỉ đạo dân, dùng hình phạt để quản lý dân, làm như vậy có thể giảm được phạm pháp, nhưng người phạm pháp không biết xấu hổ, sỉ nhục. Dùng đạo đức để hướng dẫn, dùng lễ nghĩa để giáo hóa dân thì dân sẽ hiểu được thế nào là nhục nhã khi phạm tội, sẽ cam tâm tình nguyện sửa chữa sai lầm của mình tận gốc từ tư tưởng.

• Hiền tài là nguyên khí của quốc gia

Nguyên khí mạnh thì quốc gia thịnh

Nguyên khí yếu thì quốc gia suy

• Người có thể cùng nói chuyện mà không nói, như vậy là bỏ mất người. Người không có thể cùng nói chuyện được mà lại nói, như vậy là uổng mất lời. Người trí không bỏ mất người cũng không uổng phí lời

Binh pháp

• Người dày dạn trận mạc không nổi giận,

Người biết cách chiến thắng không sợ hãi,

Người thông thái thắng trước khi chiến đấu

Còn kẻ ngu muội chiến đấu để thắng.

• Thắng cả vạn quân không bằng tự thắng mình

• Tiên phát chế nhân
• Lúc nhanh thì như gió cuốn

Lúc chậm rãi như rừng sâu

Lúc tấn công như lửa cháy

Lúc phòng ngự như núi đá

• Tránh chỗ mạnh đánh vào chỗ yếu
• Tránh chỗ thực đánh vào chỗ hư
• Ra lệnh dùng văn, trị an dùng võ

Không , có

• Không không , có có

Có có , không không

Không có , có không

Có không , không có

• Không mà như có

Có mà như không

Không rồi lại có

Có rồi lại không

• Vô vi nhi vô bất vi . Hư vô thanh tĩnh, tự nhiên vô vi

Động mà không không mà động . Trong thinh lặng, động theo tự nhiên.

Vũ trụ

• Đạo khả Đạo phi thường Đạo. Danh khả danh phi thường danh. Hỗn độn thiên địa sơ khai chữ Đạo đứng đầu tất cả . Đạo sinh nhất, nhất sinh nhị, nhị sinh tam, tam sinh vạn vật. Thái cực sinh lưỡng nghi, lưỡng nghi sinh tứ tượng, tứ tượng sinh bát quái, bát quái sinh vạn vật... Người thuận theo đất, đất thuận theo trời , trời thuận theo Đạo, Đạo thuận theo tự nhiên". (đã dịch sang thuần Việt)
• Đạo chẳng thể nghe được, nghe được không phải là nó. Đạo chẳng thể thấy được, thấy được không phải là nó. Làm sao lấy trí mà hiểu được cái hình dung của cái không hình dung được? Vậy không nên đặt tên cho đạo (Tri bắc du). Đạo sinh một , một sinh hai , hai sinh ba , ba sinh mọi vật