Sinh học 7/Đa dạng và đặc điểm chung của lớp lưỡng cư
Đa dạng về thành phần loài
[edit]- Trên thế giới có khoảng 4 nghìn loài lưỡng cư. Ở Việt Nam đã phát hiện được 263 loài, nhiều loài mới đã được phát hiện gần đây.
- Đặc điểm:
+ Chúng đều có da trần (thiếu vảy), luôn luôn ẩm ướt và dễ thấm nước.
+ Sinh sản thường lệ thuộc vào môi trường nước ngọt.
- Lưỡng cư được chia làm 3 bộ:
Bộ Lưỡng cư có đuôi
[edit]- Đại diện: cá cóc Tam đảo
- Đặc điểm: có thân dài, đuôi dẹp hai bên, hai chi sau và hai chi trước dài tương đương nhau.
- Hoạt động chủ yếu vào ban ngày.
Bộ Lưỡng cư không đuôi
[edit]- Đại diện: ếch đồng
- Có số lượng loài lớn nhất trong lớp Lưỡng cư.
- Đặc điểm: có thân ngắn, hai chi sau dài hơn hai chi trước.
- Những loài phổ biến: ếch cây, ễnh ương và cóc nhà.
- Đa số hoạt động ban đêm
Bộ Lưỡng cư không chân
[edit]- Đại diện: ếch giun
- Đặc điểm: thiếu chi, có thân dài giống như giun, song có mắt, miệng có răng.
- Sống chui luồn trong hang. Hoạt động cả ban đêm lẫn ban ngày.
Đa dạng về môi trường sống và tập tính
[edit]Mỗi 1 loài lưỡng cư có đặc điểm về nơi sống, hoạt động và tập tính tự vệ khác nhau.
Một số đặc điểm sinh học của Lưỡng cư
| Tên đại diện | Đặc điểm nơi sống | Hoạt động | Tập tính tự vệ |
| 1. Cá cóc Tam Đảo | Chủ yếu sống trong nước | Chủ yếu ban ngày | Trốn chạy, ẩn nấp |
| 2. Ễnh ương lớn | Chủ yếu sống trên cạn | Ban đêm | Dọa nạt kẻ thù |
| 3. Cóc nhà | Ưa sống ở nước hơn trên cạn | Chiều và đêm | Tiết nhựa độc |
| 4. Ếch cây | Chủ yếu sống trên cây, bụi cây | Ban đêm | Trốn chạy, ẩn nấp |
| 5. Ếch giun | Sống chui luồn trong hang đất | Cả ngày và đêm | Trốn chạy, ẩn nấp |
Đặc điểm chung của lưỡng cư
[edit]- Môi trường sống đa dạng: dưới nước, trên cạn, trên cây, trong đất
- Da trần, ẩm ướt
- Di chuyển bằng 4 chi (trừ bộ Lưỡng cư không chân)
- Hô hấp bằng da và phổi, sự thông khí ở phổi được thực hiện nhờ sự nâng hạ của thềm miệng
- Tim 3 ngăn, 2 vòng tuần hoàn, máu đi nuôi cơ thể là máu pha
- Thụ tinh ngoài, trong môi trường nước
- Nòng nọc phát triển qua biến thái
- Là động vật biến nhiệt
Vai trò của lưỡng cư
[edit]- Trong nông nghiệp: lưỡng cư giúp tiêu diệt sâu bọ phá hoại mùa màng về ban đêm, bổ sung cho hoạt động này của chim về ban ngày.
- Tiêu diệt vật trung gian gây bệnh như ruồi, muỗi …
- Lưỡng cư có giá trị thực phẩm.
+ Bột cóc dùng làm thuốc suy dinh dưỡng ở trẻ em
+ Nhựa cóc chế lục thần hoàn chữa thần kinh.
- Ếch đồng là vật thí nghiệm trong sinh lí học.
* Tuy nhiên, ngày nay số lượng lưỡng cư đang bị suy giảm rất nhiều trong tự nhiên do săn bắt để làm thực phẩm, sử dụng thuốc trừ sâu và ô nhiễm môi trường.
Biện pháp bảo vệ lưỡng cư:
[edit]- Nghiêm cấm săn bắt lưỡng cư để làm thực phẩm
- Không sử dụng thuốc trừ sâu
- Bảo vệ môi trường.
Tham khảo
[edit]- SGK Sinh học 7, NXB Giáo dục, 2019