Sinh học 7/Đa dạng và đặc điểm chung của lớp lưỡng cư

Đa dạng về thành phần loài

- Trên thế giới có khoảng 4 nghìn loài lưỡng cư. Ở Việt Nam đã phát hiện được 263 loài, nhiều loài mới đã được phát hiện gần đây.

- Đặc điểm:

+ Chúng đều có da trần (thiếu vảy), luôn luôn ẩm ướt và dễ thấm nước.

+ Sinh sản thường lệ thuộc vào môi trường nước ngọt.

- Lưỡng cư được chia làm 3 bộ:

Bộ Lưỡng cư có đuôi

- Đại diện: cá cóc Tam đảo

- Đặc điểm: có thân dài, đuôi dẹp hai bên, hai chi sau và hai chi trước dài tương đương nhau.

- Hoạt động chủ yếu vào ban ngày.

Bộ Lưỡng cư không đuôi

- Đại diện: ếch đồng

- Có số lượng loài lớn nhất trong lớp Lưỡng cư.

- Đặc điểm: có thân ngắn, hai chi sau dài hơn hai chi trước.

- Những loài phổ biến: ếch cây, ễnh ương và cóc nhà.

- Đa số hoạt động ban đêm

Bộ Lưỡng cư không chân

- Đại diện: ếch giun

- Đặc điểm: thiếu chi, có thân dài giống như giun, song có mắt, miệng có răng.

- Sống chui luồn trong hang. Hoạt động cả ban đêm lẫn ban ngày.

Đa dạng về môi trường sống và tập tính

Mỗi 1 loài lưỡng cư có đặc điểm về nơi sống, hoạt động và tập tính tự vệ khác nhau.

Một số đặc điểm sinh học của Lưỡng cư

Tên đại diện	Đặc điểm nơi sống	Hoạt động	Tập tính tự vệ
1. Cá cóc Tam Đảo	Chủ yếu sống trong nước	Chủ yếu ban ngày	Trốn chạy, ẩn nấp
2. Ễnh ương lớn	Chủ yếu sống trên cạn	Ban đêm	Dọa nạt kẻ thù
3. Cóc nhà	Ưa sống ở nước hơn trên cạn	Chiều và đêm	Tiết nhựa độc
4. Ếch cây	Chủ yếu sống trên cây, bụi cây	Ban đêm	Trốn chạy, ẩn nấp
5. Ếch giun	Sống chui luồn trong hang đất	Cả ngày và đêm	Trốn chạy, ẩn nấp

Đặc điểm chung của lưỡng cư

- Môi trường sống đa dạng: dưới nước, trên cạn, trên cây, trong đất

- Da trần, ẩm ướt

- Di chuyển bằng 4 chi (trừ bộ Lưỡng cư không chân)

- Hô hấp bằng da và phổi, sự thông khí ở phổi được thực hiện nhờ sự nâng hạ của thềm miệng

- Tim 3 ngăn, 2 vòng tuần hoàn, máu đi nuôi cơ thể là máu pha

- Thụ tinh ngoài, trong môi trường nước

- Nòng nọc phát triển qua biến thái

- Là động vật biến nhiệt

Vai trò của lưỡng cư

- Trong nông nghiệp: lưỡng cư giúp tiêu diệt sâu bọ phá hoại mùa màng về ban đêm, bổ sung cho hoạt động này của chim về ban ngày.

- Tiêu diệt vật trung gian gây bệnh như ruồi, muỗi …

- Lưỡng cư có giá trị thực phẩm.

+ Bột cóc dùng làm thuốc suy dinh dưỡng ở trẻ em

+ Nhựa cóc chế lục thần hoàn chữa thần kinh.

- Ếch đồng là vật thí nghiệm trong sinh lí học.

* Tuy nhiên, ngày nay số lượng lưỡng cư đang bị suy giảm rất nhiều trong tự nhiên do săn bắt để làm thực phẩm, sử dụng thuốc trừ sâu và ô nhiễm môi trường.

Biện pháp bảo vệ lưỡng cư:

- Nghiêm cấm săn bắt lưỡng cư để làm thực phẩm

- Không sử dụng thuốc trừ sâu

- Bảo vệ môi trường.

Tham khảo

• SGK Sinh học 7, NXB Giáo dục, 2019