Lịch sử hình thành và phát triển Sikh giáo

Bối cảnh lịch sử

Dưới Vương quốc Hồi giáo Delhi (1206-1526), Ấn Độ thường xuyên bị phân liệt về lãnh thổ và chính trị bởi các thủ lĩnh Hồi giáo chia nhau cầm quyền ở các địa phương và nhiều lần bị quân Mông Cổ tấn công xâm lược, nhất là ở vùng Tây Bắc rộng lớn.

Người Hồi giáo cai trị lại thực hiện chính sách phân biệt tôn giáo. Họ dành nhiều ưu ái quyền lợi về chính trị kinh tế cho tín đồ Hồi giáo cũng và hạn chế quyền lợi của các tôn giáo khác, trong đó có đông đảo tín đồ Ấn giáo. Cùng với những lý do khác về kinh tế, xã hội đã dẫn đến phong trào đấu tranh của các giáo phái ở Ấn Độ. Những nhà tư tưởng của các phong trào này đều phủ nhận sự phân chia đẳng cấp, đòi bình đẳng của mọi người trước thần linh và chủ trương không phân biệt biệt địa vị xã hội và tôn giáo, tín ngưỡng .

Lịch sử hình thành và phát triển

Guru Nanak

Guru Nanak đã sáng lập ra đạo Sikh vào đầu thế kỷ 16 tại bang Punjab thuộc miền Bắc Ấn Độ. Đạo Sikh được xem như một tôn giáo cải cách, ra đời trên cơ sở tiếp nhận tư tưởng, giáo luật, lễ nghi của các tôn giáo đã có ở Ấn Độ như Ấn Độ giáo, Hồi giáo, Phật giáo.

Guru Nanak sinh năm 1469 trong một gia đình thuộc đẳng cấp thứ hai, Ksatriya (bao gồm vua chúa, quý tộc, tướng lĩnh) thuộc bộ tộc Bedi tại làng Talwandi gần Lahore. Từ nhỏ, ông được giáo dục là một người theo Ấn giáo. Tuy nhiên, do ảnh hưởng từ người cha, người đã từng làm việc cho ông chủ làng là người Hồi giáo (Muslim), Nanak sớm tiếp nhận và tinh thông cả Ấn giáo (Hindu) lẫn Hồi giáo (Muslim). Lúc nhỏ, ông là một đứa trẻ rất thông minh, sùng đạo và đầy triển vọng, có thể tranh luận cùng với các đạo sư của các giáo phái nhằm giải đáp mọi thắc mắc về tín ngưỡng tôn giáo nói chung.

Ở tuổi 16, Nanak trở thành một quan chức chính phủ và được làm quen với thế giới Hồi giáo rộng lớn, gặp gỡ nhiều nhân vật uyên bác và huyền học nhưng vẫn không có được câu trả lời thích đáng cho vấn đề tín ngưỡng, vì thế ông vẫn tiếp tục theo đuổi tìm kiếm đạo lý riêng cho chính mình.

Năm 19 tuổi, mặc dù đã tận tâm với đời sống cầu nguyện và thiền định, nhưng ông vẫn cưới vợ và có được hai người con trai. Sau khi lập gia đình, ông đã chuyển đến Sutanpur sống cùng với người anh rể một thời gian. Tại đây, ông và một nhóm người nữa, đã cùng nhau tụ họp vào mỗi buổi sáng và buổi chiều để đọc kinh cầu nguyện và thiền định, dần dần số người đi theo này càng đông tạo thành một cộng đồng lớn để rồi chính thức trở thành một cộng đồng Sikh giáo, có hệ thống tổ chức được công nhận vào năm 1521 .

Chính ở tại Sutalpur, Guru Nanak đã trải qua sự "thực nghiệm tâm linh", chứng đạt được một vài sự huyền bí, và một trong những chứng nghiệm đó đã được Gủru Nanak lấy làm nguyên tắc chỉ đạo cho đạo Sikh, khi đó ông nói: "Không có Hindu cũng không có Islam, vì thế tôi sẽ theo con đường của ai? Tôi sẽ theo con đường của Thiên Chúa, Chúa trời không phải Hindu giáo cũng chẳng phải Islam giáo, và con đường tôi theo là con đường của Chúa"

Ông cho rằng mình là người được Chúa Trời chọn mặc khải để cứu giúp nhân loại, Nanak đã từ quan và trở thành nhà truyền giáo đi thuyết giảng khắp Ấn Độ, Hy Mã Lạp Sơn (Hymalaya), Tây Tạng (Tibet), Ceylon (Sri Lanka) cho tận đến thánh địa Hồi giáo Mecca tại Ả Rập Xê Út.

Ông đã thăm viếng nhiều trung tâm của Hồi giáo, Ấn giáo và Phật giáo, thuyết giảng về một tôn giáo không chuộng hình thức, và cho rằng giá trị của con người quan trọng hơn địa vị hoặc giai cấp, hay nói đúng ra là tinh thần (tâm linh) bên trong quan trọng hơn nghi thức bên ngoài. Trong tư tưởng giáo huấn của Nanak, ông luôn khuyên con người hãy tìm chân lý ở chính bên trong bản thân mình, (bên trong cái tâm đã được đồng nhất với Thiên Chúa, Chân Sư (Sat Guru). Đây là tư tưởng cốt lõi của đạo Sikh, là trạng thái tôn giáo tại tâm của con người.

Tôn chỉ của đạo Sikh là ‘Nhất thần giáo’ chỉ thờ duy nhất một vị thần là Chúa Trời ; người đã tạo ra vũ trụ và con người, và là đấng tối cao trong tất cả các tôn giáo. Chỗ thờ tự của đạo Sikh gọi là Gurdwara, theo tiếng Punjab nghĩa là ‘Nhà của Đức Chúa Trời’ cũng là ‘cổng vào Guru’. Sách kinh thường cầu nguyện của đạo Sikh gọi là Adi Granth, còn gọi là Guru Granth Sahib; chữ viết trong kinh gọi là Gurmukhi; và lời của kinh gọi là Gurbani.

Đạo Sikh không có các chức sắc nhưng lại có những con người với các trách nhiệm khác nhau gọi là Granthi và Giani. Gianthi là những người trông coi việc đạo trong các đền thờ Gurdwaras, có bổn phận đọc kinh Guru Granth Sahib và hướng dẫn các buổi cầu kinh hằng ngày. Trong khi đó, Giani là học giả và là người rất thông thạo ngôn ngữ và văn học Punjab. Họ có trách nhiệm giảng giải cho các tín đồ hiểu được nội dung và ý nghĩa trong sách kinh, tuy nhiên, tất cả họ không phải là chức sắc tôn giáo.

Nghi thức cầu nguyện trong cộng đồng những người theo đạo Sikh là ngày hai lần (sáng và tối), chủ yếu bao gồm sự thiền định và những bài hát ca tụng của các Gurus. Trong đó, Sodar và Arati được tụng vào buổi chiều và Japti thì được tụng vào buổi sáng sớm dưới sự hướng dẫn của các Granthi.

Trong thời gian trị vì (1556-1605) của Akbar Đại đế giàu lòng khoan dung tôn giáo, đạo Sikh nhận được sự khích lệ đáng kể vì tư tưởng tôn giáo của nhà vua tương đồng với tư tưởng Sikh giáo nhằm thực hiện sự hòa đồng tôn giáo hay đoàn kết tôn giáo.

Nhiều công trình kiến trúc, nghệ thuật văn hoá của Sikh giáo đã được xây dựng. Guru Ram Das (1534 – 1581) tận dụng sở đất mà hoàng đế Akbar ban tặng, đã xây thành một hồ nước hình vuông rộng lớn gọi là "Amristar" (Hồ rượu tiên hay là hồ mật hoa); chính giữa mặt hồ có một ngôi đền được làm bằng vàng do chính con trai của Guru Ram Das, Guru Arjan xây dựng. Và thế rồi một đô thị lớn, tên gọi Punjab được hình thành, nơi đây được coi là thánh địa của Sikh giáo. Bên cạnh đó, Guru Arjan cũng được biết đến là nhà biên soạn bộ thánh kinh đầu tiên ‘Adi Granth’ và đã thiết lập một hệ thống thu nhập thuế từ những tín đồ Sikh giáo cho những công việc từ thiện. Đạo Sikh thời bấy giờ ngày càng có nhiều ưu thế mãi cho đến đời Guru Teg Bahadur (1621-1675), người đã bị hoàng đế Aurangzeb hành hình mà không rõ lý do. Hành động này đã làm cho những người theo đạo Sikh từ một đạo giá cải cách vốn bình lặng trở thành một giáo phái kiêu hùng gồm những con người sẵn sàng quyết chiến, "tử vì đạo" (đây là một đặc điểm của tôn giáo nói chung mà S. Freud, V.I. Lênin... đã chỉ ra) dưới sự lãnh đạo của Guru Govind Singh, người luôn sẵn sàng đấu tranh để bảo vệ đạo giáo (con trai của Guru Teg Bahadur).

Guru Govind Singh

Guru Govind Singh tuân thủ với những gì Guru Nanak đã dạy. Ngoài ra, ông còn củng cố giáo đồ của mình bằng cách lập ra kiểu rửa tội khai tâm bằng thanh kiếm và đặt ra một số quy lệ phù hợp cho một đạo quân. Ông chịu trách nhiệm dạy dỗ và un đúc lòng dũng cảm chiến đấu cho tín đồ đạo Sikh, nhằm bảo đảm tính sống còn cho đạo giáo này.

Ông kêu gọi những người Sikh cùng chí hướng là Khalsa (tiếng Ả Rập là Khalas ; nghĩa là tinh khiết, thuần tuý; và chỉ dẫn họ gắn thêm thành tố Singh (có nghĩa là sư tử) vào cuối họ tên nhằm để nhấn mạnh bản tính quân đội trong họ . Các Khalsa phải tuân theo giới luật riêng ví dụ như không được hút thuốc lá, ngoại tình và ăn thịt các con vật được đem hiến tế.

Dù chỉ là một nhóm thiểu số nhưng Khalsa có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến toàn bộ cộng đồng Sikh giáo. Người Sikh thường mang trên mình 5 dấu hiệu tôn giáo để chứng tỏ sự trung thành với giáo lý của đạo Sikh. Cả năm dấu hiệu đều được bắt đầu bằng chữ cái K nên được gọi là Ngũ Ks

1. (1) kesh (không cắt tóc và râu)
2. (2) kanga (lược gỗ),
3. (3) kachs (quần mặc trong),
4. (4) kara (vòng kim loại), và
5. (5) kirpan (cây kiếm nhỏ).

Biểu tượng của Sikh giáo là lá cờ hình tam giác màu vàng cam, gồm có 3 biểu vật phối hợp với nhau:

1. (1) Khanda – con dao găm hai lưỡi tượng trưng cho sự tự do và công lý,
2. (2) Chakar – hình tròn, cho thấy sự cân bằng giữa 2 lưỡi gươm, thể hiện tính đơn nhất, chỉ có một thần và
3. (3) kirpans – gồm hai lưỡi gươm cong, một đại diện cho tôn giáo, là quyền năng của Chúa (Chân Sư), và cái kia đại diện cho thế sự cũng là năng lực của Chúa, người thống lãnh tín đồ đạo Sikh. Và Ek Onkar là thánh ngữ của đạo Sikh có nghĩa là "Duy nhất một Chúa" được viết bằng tiếng Punjab xuất hiện ở bên ngoài của các ngôi đền Sikh giáo.

Đạo Sikh là một tôn giáo cải cách, ra đời trên cơ sở tiếp nhận giáo lý, giáo luật... của các tôn giáo ở Ấn Độ như Ấn giáo, Hồi giáo..., nên tư tưởng của nó có nhiều điểm tương đồng với các tôn giáo kể trên nhưng vẫn có cái riêng, cái đã tạo nên bản sắc không thể trộn lẫn của đạo Sikh với các tôn giáo khác. Danh sách Mười vị guru Sikh giáo

#	Tên	Ngày sinh	Thành guru	Ngày mất	Tuổi
1	Template:Unicode	15 tháng 4, 1469	20 tháng 8, 1507	22 tháng 9, 1539	69
2	Template:Unicode	31 tháng 3, 1504	7 tháng 9, 1539	29 tháng 3, 1552	48
3	Template:Unicode	5 tháng 5, 1479	26 tháng 3, 1552	1 tháng 9, 1574	95
4	Template:Unicode	24 tháng 9, 1534	1 tháng 9, 1574	1 tháng 9, 1581	46
5	Template:Unicode	15 tháng 4, 1563	1 tháng 9, 1581	30 tháng 5 năm 1606	43
6	Template:Unicode	19 tháng 6, 1595	25 tháng 5 năm 1606	28 tháng 2 năm 1644	48
7	Template:Unicode	16 tháng 1 năm 1630	3 tháng 3 năm 1644	6 tháng 10 năm 1661	31
8	Template:Unicode	7 tháng 7 năm 1656	6 tháng 10 năm 1661	30 tháng 3 năm 1664	7
9	Template:Unicode	1 tháng 4 năm 1621	20 tháng 3 năm 1665	11 tháng 11 năm 1675	54
10	Template:Unicode	22 tháng 12 năm 1666	11 tháng 11 năm 1675	7 tháng 10 năm 1708	41
11	Template:Unicode	Không rõ	7 tháng 10 năm 1708	Không rõ	Không rõ

Có một lưu ý nhỏ cần nên biết trong quyền kế vị Gurus của đạo Sikh là từ sáng tổ Nanak đến Guru thứ tư Ram Das thì việc kế thừa là dựa trên phẩm chất và năng lực của chính vị Guru tương lai. Tuy nhiên, từ Guru thứ năm Arjan đến vị guru cuối cùng Govind Singh thì quyền kế vị đơn thuần là cha truyền con nối Điều này dẫn đến lý do tại sao một số Gurus truyền tiếp đã tiếp nhận nhiều lý thuyết có vẻ như khác xa với ý tưởng nguyên bản của Guru Nanak. Mặc dù vậy, tất cả các vị Gurus đã củng cố và phát triển đạo Sikh ngày một lớn mạnh.