ویکی‌دانشگاه:شیوه‌نامه

From Wikiversity

هدف این شیوه‌نامه یکدست‌سازی شیوهٔ نگارشی مقاله‌ها در ویکی‌دانشگاه است چرا که این امر به آسان‌یابی، آسان‌ویرایی و آسان‌خوانی مقاله‌ها کمک خواهد کرد. ضابطه‌های زیر نه لزوماً بهترین‌ها هستند و نه به هیچ‌وجه حرف آخر را می‌زنند. اما اگر همگان از شیوهٔ یکسانی پیروی کنند استفاده از ویکی‌دانشگاه چه هنگام یافتن مقاله‌ها، چه هنگام ویرایش آن‌ها و چه هنگام خواندن مقاله‌ها آسان می‌شود.

نوشتن مقاله‌های سلیس، آگاه‌کننده و بی‌طرف بسیار مهم‌تر از قالب و شیوهٔ خاص ارایهٔ آن‌ها است. نویسندگان ملزم به رعایت همه (یا حتی هیچ‌کدام) از این ضابطه‌ها نیستند. از محاسن ویکی‌نویسی یکی آن است که کمال مطلق لازم نیست.

کدگذاری[edit]

همه‌ٔ حروف و علائم باید با استفاده از نویسهٔ صحیحشان در متن بیایند. کد نویسه‌های صحیح فارسی در استاندارد ملی ۶۲۱۹ ایران آمده است. درست «بی‌باک». غلط: «Template:عربی». برای دیدن فهرستی از نویسه‌های غیراستانداردِ متداول به رده:نویسه غیراستاندارد رجوع کنید.

آوردن عبارت‌های عربی[edit]

باید به خاطر داشت که کد نویسهٔ بعضی حروف فارسی با آنِ معادل عربی آن‌ها متفاوت است. این نویسه‌ها بعضاً متفاوت هم نمایش داده می‌شوند. برای نمونه Template:عربی عربی (با دو نقطه زیر آن) در استاندارد یونی‌کد با کد ۱۶۱۰ و ی فارسی (که در حالت آخر بدون نقطه‌است) با کد ۱۷۴۰ مشخص می‌شود. این دو نویسه از اساس متفاوت بوده و به هیچ‌وجه نباید به جای یکدیگر به کار روند. از این رو هنگام آوردن متنی به عربی (که قاعدتاً در آن نویسه‌های عربی به کار رفته‌است) باید تمهید ویژه‌ای اندیشید. برای آوردن عبارتی کوتاه به زبان عربی می‌توان از الگوی {{عربی|متن العربي}} استفاده کرد. برای آوردن عبارت‌های بلندتر و/یا استفاده از الگوهای دیگر مانند Template:الگوی در داخل متن عربی می‌توان چنین نوشت:

{{آغاز عربی}}
متن بلند با قابلیت استفاده از قالبهای گوناگون.
{{پایان عربی}}

توجه داشته باشید که در متن عربی باید از نویسه‌های خاص عربی استفاده کرد.

دستور خط[edit]

نوشتار اصلی: ویکی‌دانشگاه:دستور خط

رعایت مفاد چاپ چهارم دستور خط فارسی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی در متنها ارجحیت دارد. مورد اصلی اختلاف چاپ چهارم با چاپهای قبلی در مجازدانستن هردوصورت جمع با هاست که در ذیل توضیح داده خواهد شد.

در موارد بسیاری دستور خط فارسی مبهم است یا توضیح نداده است. برای رفع این ابهام‌ها، باید به فرهنگ املایی خطّ فارسی: بر اساسِ دستور خطّ فارسی مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نوشتهٔ علی‌اشرف صادقی و زهرا زندی‌مقدم، تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی (نشر آثار)، ۱۳۸۵ مراجعه کرد.

از جملهٔ مهمترین قواعد این دستور خط می‌توان موارد زیر را ذکر کرد:

  1. برای ترکیب‌های اضافی و وصفی منتهی به «ه‍» ناملفوظ، مثل «خانهٔ بزرگ»، از نویسهٔ «ی روی ه‍» استفاده می‌شود. درست: «خانهٔ بزرگ». غلط: «خانه بزرگ»، «خانه ی بزرگ»، «خانه‌ی بزرگ»[1]
    • لطفاً برای همزه روی ه از تک‌نویسهٔ ۀ استفاده نکنید. این نویسه استاندارد نیست و کاربرد آن در زبانهایی مثل اردوست. در بعضی از نسخه‌های قدیمی‌تر قلمها این حرف به حرف پیشین نمی‌چسبد. درست: خانهٔ = خانه + ٔ . غلط: خانۀ = خان + ۀ
  2. علامت جمع ها هم به صورت بی‌فاصله و هم با فاصلهٔ مجازی به کلمهٔ جمع‌شونده می‌چسبد و هر دو صورت صحیح است:[2] (کتابها و کتاب‌ها) در چند مورد خاص حتماً با فاصلهٔ مجازی نوشته می‌شود. از این رو اگر همواره با فاصلهٔ مجازی نوشته شود مشکلی پیش نمی‌آید. در هیچ موردی ها با فاصلهٔ معمولی نوشته نمی‌شود: (کتاب ها) مواردی که حتماً از فاصلهٔ‌ مجازی استفاده می‌شود از قرار زیرند:
    1. بعد از های ناملفوظ: خانه‌ها
    2. بعد از های ملفوظ که به حرف قبل بچسبد: تشبیه‌ها
    3. بعد از ط یا ظ: استنباط‌ها
    4. کلمه پردندانه باشد. (بیش از سه دندانه)
    5. نشان دادن صورت مفرد کلمه
    6. کلمه‌های خارجی نامأنوس
    7. جمع بستن اسم خاص
  3. عموماً پیشوند جدا (با فاصلهٔ مجازی) نوشته می‌شود (مثال: «هم‌شکل») مگر اینکه به صورت سرهم معنایی بسیط از کلمه استنباط شود (مثال: «همسایه»).
  4. پسوند چسبیده نوشته می‌شود (مثل دانشمند) (مگر اینکه حرف آخر جزء اول و حرف اول پسوند هم‌‌مخرج باشند یا حرف آخر جزء اول ه باشد: نظام‌مند و علاقه‌مند).
  5. کلماتی که ترکیب دو یا چند کلمه‌اند در صورتی که معنای کلمهٔ جدید بسیط گونه باشد سرهم (مگر اینکه جزء دوم با «آ» آغاز شود) و در غیر این ‌صورت با فاصلهٔ مجازی نوشته‌ می‌شوند: «نیشکر» برای مورد اول (دانش‌آموز به عنوان استثناء) و «آب‌میوه» برای مورد دوم.[3]
  6. کرسی همزه با توجه به حرکت حرف پیشین تعیین می‌شود:
    1. اگر حرکت پیش از همزه ساکن یا زیر باشد همزه به صورت ئ‍ نوشته می‌شود. مثال: هیئت. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی ی با shift + s وارد می‌شود.
    2. اگر حرکت پیش از همزه زبر باشد همزه به صورت أ نوشته می‌شود. مثال: تأثیر. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی ا با shift + G وارد می‌شود.
    3. اگر حرکت پیش از همزه پیش باشد. همزه به صورت ؤ نوشته می‌شود. مثال: مؤسسه. در صفحه‌کلید استاندارد همزه با کرسی و با shift + A وارد می‌شود.
      • استثنا: اگر حرکت قبل از همزه ضمه باشد و حرف بعد از همزه و باشد همزه به صورت ئ‍ نوشته می‌شود. مثال: شئون.

دستور زبان و سبک نگارش[edit]

سبک متن مقاله‌های ویکی‌دانشگاه باید رسمی باشد، همچنان که در دانشنامه‌های معتبر است. رسمی‌نوشتن لزوماً به معنی متکلف نوشتن یا به کارگیری کلمه‌های ثقیل نیست.

از مصداق‌های سبک رسمی این است که معمولاً از صیغه‌های اول شخص استفاده نمی‌شود[4] و به جای آن صیغهٔ مجهول به کار می‌رود. مثلاً به جای این که گفته شود:‌ «در بند سوم به این موضوع اشاره می‌کنیم» گفته می‌شود: «در بند سوم به این موضوع اشاره می‌شود.»

در سبک رسمی از شکسته‌نویسی خاص زبان گفتاری پرهیز می‌شود: درست: «می‌رود» نادرست:«می‌ره». از جمله خطاهای فصاحتی که در زبان گفتاری شیوع می‌دارد و بعضاً در نثر رسمی هم نفوذ کرده‌است، خطای حذف افعال بی قرینهٔ لفظی و گاه حتی معنوی‌است. مثلاً به جای اینکه گفته شود «فلانی این کار را کرده‌است»، گفته می‌شود: «فلانی این کار را کرده.»

در بحثها می‌شود از متن غیررسمی استفاده کرد، ولی بهتر است که در بحث‌ها هم از متن رسمی استفاده شود. ولی ساده‌نویسی هم در صورتی که امکان داشته باشد معنی از بین برود یا متن بیش از حد طولانی شود مضر است.

در ویکی‌دانشگاهی فارسی حتی‌المقدور از مضارع اخباری باشیدن استفاده نمی‌شود. پیشنهاد می‌شود: «است»، «هستند» یا «اند»، «نیست» پیشنهاد نمی‌شود: «می‌باشد»، «می‌باشند»، «نمی‌باشد». بسیاری از کسان هنگامی که دست به نوشتن متنی رسمی می‌زنند با تلقی‌ای که از متن رسمی می‌دارند لحن کلامشان تغییر می‌کند و از بیان مفاهیم در قالب جمله‌های ساده در می‌مانند. لحن اداره‌جاتی از تبعات همین طرز تفکر است. استفادهٔ بی‌رویه از «می‌باشد» یکی از مصادیق لحن اداره‌جاتی‌ است. دعوت به اجتناب از استفادهٔ بی‌رویه از «می‌باشد» و امثال آن به این معنی نیست که نویسندگان حق استفاده از آن نمی‌دارند. گاه ممکن است کاربرد «می‌باشد» زیبنده‌تر دانسته شود. مثلاً «احمد برادر مردی که آنجا ایستاده‌است می‌باشد».

  • نشانهٔ مفعولی «را» را باید هر چه نزدیکتر به خود مفعول نوشت. درست: «کتابی را که آورده بود، برد.» غلط: «کتابی که آورده بود را برد».
  • باید تا جای ممکن کوشش شود که قوانین نحو عربی در نوشتارهای فارسی به کار برده نشود: غلط «مقالات مربوطه» درست «مقالات مربوط» یا «مقاله‌های مربوط».

نقطه‌گذاری[edit]

علامت‌های نقطه‌گذاری به دو گروه کلی تقسیم می‌شوند: منفرد و مزدوج

علامت‌های نقطه‌گذاری منفرد[edit]

علامت‌های نقطه‌گذاری منفرد علامت‌هایی هستند که به‌تنهایی ظاهر می‌شوند و لزوماً با علامت دیگری به کار نمی‌روند. نمونه: نقطه (.) و ویرگول (،).

هنگام استفاده از آن‌ها باید نکته‌های زیر را رعایت کرد:

  • بدون فاصله با نویسهٔ پیشین وارد می‌شوند.
  • میان آن‌ها و حرف (الفبای) بعدی یک فاصله وجود دارد.
درست

«دارا انار دارد. سارا انار ندارد.»

نادرست
  • «دارا انار دارد.سارا انار ندارد.»
  • «دارا انار دارد .سارا انار ندارد.»
  • «دارا انار دارد . سارا انار ندارد.»

علامت‌های نقطه‌گذاری مزدوج[edit]

علامت‌های نقطه‌گذاری مزدوج علامت‌هایی هستند که با علامتی دیگر به صورت مزدوج به کار می‌روند. نمونه: کمان به صورت زوجِ کمان باز ( و کمان بسته ) به کار می‌رود.

هنگام استفاده از آن‌ها باید نکته‌های زیر را رعایت کرد:

  • نویسهٔ باز با حرف پیشین فاصله دارد و حرف بعدی بدون فاصله با آن نوشته می‌شود.
  • نویسهٔ بسته بدون فاصله با حرف پیشین نوشته می‌شود. حرف بعدی با آن فاصله دارد.
درست

«دارا (شخصیت محبوب ما) انار دارد.»

نادرست
  • «دارا(شخصیت محبوب ما) انار دارد.»
  • «دارا ( شخصیت محبوب ما) انار دارد.»
  • «دارا (شخصیت محبوب ما)انار دارد.»
  • «دارا (شخصیت محبوب ما )انار دارد.»
  • «دارا ( شخصیت محبوب ما ) انار دارد.»
  • سایر موارد مشابه

نقل قول (گفتاورد)[edit]

  • برای نقل قول و موارد مشابه، از «گیومهٔ فارسی» استفاده می‌شود، نه از علامت نقل قول تکی یا دوتایی انگلیسی. درست: «نقل قول». غلط: "نقل قول" و 'نقل قول'.
  • برای آوردن نقل قولی بزرگ در بیشتر از دو سه خط از قالب {{نقل قول بزرگ}} به صورت زیر استفاده می‌شود:
{{نقل قول بزرگ}}
نقل قول در چند خط
{{پایان نقل قول بزرگ}}

سره‌نویسان می‌توانند از {{گفتاورد بزرگ}} و {{پایان گفتاورد بزرگ}} استفاده کنند. باید توجه داشت که کارکرد ویکی‌دانشگاه جمع‌آوری نقل قول نیست و نقل قولها باید معمولاً بخشی از یک پیکرهٔ متنی بزرگ‌تر باشند. پروژهٔ خویشاوندی که به منظور جمع‌آوری نقل قول به وجود آمده‌است ویکی‌گفتاورد است.

استفاده از Template:الگوی که علامت‌های گیومهٔ نمایشی آبی‌رنگ هم در کنار متن نشان می‌دهد جز در موارد خاص که نیاز جلب توجه خیلی زیاد به متن نقل قول شده‌است شایسته نیست. در موارد عادی از الگوهایی که بالاتر ذکر شد، استفاده باید شود.

خط تیره[edit]

نیم‌خط (-)[edit]

سه‌چهارم خط (–)[edit]

جداسازی دو عدد در یک بازهٔ عددی از کاربردهای آن است. برای نمونه «۲۰۰۸-۲۰۰۹» غلط است و «۲۰۰۸–۲۰۰۹» درست. در ویکی‌دانشگاهی فارسی با استفاده از دستور {{جا:--}} می‌توان سه‌چهارم خط وارد کرد. این نویسه نخستین نویسه از سمت راست (پس از «درج:») در جعبهٔ کمکی ویرایش است.

تمام‌خط (—)[edit]

از تمام خط (—) برای آوردن جملهٔ معترضه یا چون آن در میان جمله‌ای دیگر استفاده می‌شود. خوانندگان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به شیوه‌نامه‌های موجود فارسی یا انگلیسی مراجعه کنند. غرض از طرح این نکته در اینجا این است که آوردن زیرخط (_) یا نیم‌خط (-) به جای تمام‌خط (—) غلط حروف‌چینی‌است. در ویکی‌دانشگاهی فارسی با دستور {{جا:---}} می‌توان تمام‌خط وارد کرد. در انگلیسی به این نشانه em dash می‌گویند چه پهنای آن به طور قرارداری هم‌اندازهٔ پهنای نویسهٔ m است. این نویسه دومین نویسه از سمت راست (پس از «درج:») در جعبهٔ کمکی ویرایش است.

نوشتن تاریخ‌ها[edit]

  • برای نوشتن تاریخ روز را با عدد، ماه را با حروف و سال را با عدد وارد کنید. برای مثال
  • «بیست‌ودوم خرداد ۱۳۸۸» غلط
  • «۱۳۸۸/۳/۲۲» غلط
  • «23-01-2011» غلط
  • «۲۲ خرداد ۱۳۸۸» درست
  • تاریخ‌ها معمولاً ویکی‌پیوند نمی‌شوند.
  • برای اشاره به یک بازهٔ زمانی خاص، دو تاریخ مورد نظر را با حداقل تکرار با حرف اضافهٔ «تا» از هم جدا کنید. برای مثال: «۵ تا ۷ شهریور ۱۳۴۷» و «۵ شهریور تا ۹ مهر ۱۳۴۷».
  • استفاده از تاریخ‌ها بدون ذکر سال نامناسب است مثل « ۲ مرداد». مگر آن‌که سال مورد نظر در متن کاملاً آشکار باشد.
  • دهه‌ها با عدد نوشته می‌شوند: «دههٔ ۱۹۸۰»
  • سده‌ها و هزاره‌ها معمولاً با حروف نوشته می‌شوند: «قرن هفتم هجری قمری»، «سدهٔ ۱۹ میلادی» و «هزارهٔ اول هجری شمسی».
  • نکته: ماه‌های قمری به صورت استاندارد شدهٔ زیر نوشته می‌شوند:
    • محرم، صفر، ربیع‌الاول، ربیع‌الثانی، جمادی‌الاول، جمادی‌الثانی، رجب، شعبان، رمضان، شوال، ذیقعده، و ذیحجه
  • نکته: برای ذکر نام ماه‌های میلادی از لفظ فرانسوی آن‌ها استفاده می‌شود:
ژانویه، فوریه، مارس (مارچ)، آوریل (آپریل)، مه (می)، ژوئن (جون)، ژوئیه (جولای)، اوت (آگوست)، سپتامبر، اکتبر، نوامبر و دسامبر.

استفاده از برچسب‌های اچ‌تی‌ام‌ال[edit]

تا آنجا که ممکن است از برچسب‌های نشانه‌گذاری اچ‌تی‌ام‌ال در متن مقاله‌ها استفاده نکنید و به جای آن از برچسب‌های نشانه‌گذاری ویکی استفاده کنید. نمونه‌های نادرست استفاده از برچسب اچ‌تی‌ام‌ال:

  • استفاده از کدهای اچ‌تی‌ام‌ال برای رسم جدول
  • استفاده از Template:چر<p align="justify"> <p style="text-align:justify;">Template:چر برای تمام‌چین‌کردن بندها.
  • استفاده از <i> برای ایتالیک‌کردن متن.

عددها[edit]

برای نوشتن عددها از رقم‌های فارسی استفاده می‌شود: ۱۲۳۴۵۶۷۸۹۰. توجه شود که این ارقام با آنِ خط عربی متفاوت‌اند. برای نوشته ممیز از نویسهٔ «٫» با کد (دهدهی) یونیکد ۱۶۴۳ استفاده می‌شود. در صفحه‌کلید استاندارد این نویسه با shift+3 وارد می‌شود. برای جداکردن هزارگان از نویسهٔ «٬» با کد (دهدهی) یونیکد ۱۶۴۴ استفاده می‌شود. توجه شود که در بعضی مرورگرها خصوصاً در سیستم‌عامل ویندوز و هنگامی که نسخهٔ صحیح قلم استفاده نشده باشد این نویسه هم‌شکل با ویرگول (،) با کد (دهدهی) یونیکد ۱۵۴۸ نشان داده می‌شود. دو نویسهٔ ویرگول و جداکنندهٔ هزارگان نباید به جای یک‌دگر به کار روند. در صفحه‌کلید استاندارد جداکنندهٔ هزارگان با shift+2 و ویرگول با shift+7 وارد می‌شود.

«/» میان ارقام[edit]

Template:اصلی از «/» برای نوشتن عددهای کسری و تاریخ (نظیر ۱۳۱۰/۱۱/۱۲) استفاده می‌شود. استفاده از «/» به جای ممیز (٫) غلط فاحش است. از آنجا که ترتیب نمایش اجزای کسر در مرورگرها تفاوت می‌کند و نیز از آنجا که مطابق استاندارد یونیکد نویسه‌های نوشته باید به ترتیب منطقی وارد شوند پیشنهاد می‌شود که همواره برای محکم‌کاری کسرها به ترتیب زیر وارد شوند:

  1. Template:الگوی
  2. صورت
  3. /
  4. مخرج

نمونه: کسر «دو پنجم» به صورت {{چر}}۲/۵ وارد می‌شود تا به صورت Template:چر۲/۵ نمایش داده شود.

توجه
وارد نکردن Template:الگوی و جابجایی صورت و مخرج برای نمایش درست کسر در اینترنت اکسپلورر نادرست است و منجر به گیج‌کنندگی و نادرستی متن می‌شود و باید از آن اجنتناب شود.

در مورد ارقام کسری می‌توان از قابلیت‌های فرمول‌نویسی ریاضی مبتنی بر تک هم سود جست. برای توضیحات بیشتر به وپ:ریاضی رجوع شود.

عنوان‌بندی مقالات[edit]

عنوان اصلی مقاله نامی است که مقالهٔ شما با آن نام در سامانهٔ ویکی‌دانشگاه ذخیره می‌شود. به عنوان مثال، عنوان این مقاله «ویکی‌دانشگاه:شیوه‌نامه» است. با استفاده از این عنوان و با واردکردن نشانی زیر می‌توان به این مقاله دست‌ یافت: Template:چپ‌چین

http://fa.wikipedia.org/wiki/ویکی‌دانشگاه:شیوه‌نامه

رده:الگوهای FA بنابراین می‌توانید از چنین پیوندی برای ساختن مقالاتی که وجود ندارند استفاده کنید. یعنی ابتدا عبارت زیر را در نوار نشانی مرورگر تایپ کنید: Template:چپ‌چین

http://fa.wikipedia.org/wiki/

رده:الگوهای FA سپس صفحه‌کلید را فارسی نمایید و عنوان مقالهٔ دلخواه را تایپ کنید: Template:چپ‌چین

http://fa.wikipedia.org/wiki/عنوان مقاله

رده:الگوهای FA می‌توانید از صفحه‌ٔ ویژه‌ای که برای این کار ساخته شده است نیز استفاده کنید. مواردی که باید دربارهٔ عنوان اصلی مقالات به آن توجه کنید:

  • عنوان مقاله باید با نویسه‌های فارسی نوشته شود. از عناوین دارای نویسه‌های غیرفارسی تا حد امکان پرهیز کنید. اینگونه عناوین در بعضی موارد مانند سرواژگان مربوط به دانش رایانه (مثل HTML) تنها برای صفحهٔ انتقال بکار برده شده‌اند.
  • نباید اسامی خاص به زبان فارسی ترجمه گردند. مثلاً نباید عنوان مقاله تویین پیکس «کوه‌ دوقلو» باشد، نمونه دیگر را می‌توان در اسامی خاص عربی ذکر کرد. به طور مثال همان‌طوری که در کتب تاریخی آمده است باید عنوان مقاله ابن سینا آورده شود نه پسر سینا.
  • برای ساختن مقالهٔ جدید با استفاده از روش یاد شده مطمئن شوید که صفحه‌کلید شما ی و ک را عربی (به شکل Template:عربی و Template:عربی) نمی‌زند.
  • در عنوان مقاله نباید از نویسه‌های خاص (#،$،&،* و...) استفاده کرد.
  • در عنوان اصلی مقاله نباید از اعراب (زبر و زیر و پیش و تشدیدTemplate:نشانه) استفاده شود.
    • به طور سنتی و برای تسهیل جستجو «ی روی ه‍» (مثال: خانهٔ) نیز در عنوان مقاله‌ها نمی‌آید.
    • در سایر موارد حتی‌الامکان املای درست، عنوان اصلی مقاله است حتی اگر وارد کردن املا برای ناآشنایان به صفحه‌کلید فارسی دشوار باشد. با استفاده از تغییر مسیر می‌توان مشکل ناآشنایان را برطرف کرد. به طور خاص در عنوان اصلی مقاله همزه‌ها با کرسی درست نوشته باید شود. برای توضیحات بیشتر به بخش «دستور خط» در بالا رجوع شود.
  • تا جای ممکن در عنوان مقاله کلمه جمع بسته نشود.Template:نشانه درست:بادبادک غلط:بادبادک‌ها
    • در صورتی که کلمه‌ای به‌ناچار در عنوان با «ها» جمع بسته شده باشد (مثلاً عنوان نمایشنامه‌ای به صورت جمع است)، «ها» با فاصلهٔ مجازی نوشته می‌شود؛ درست: عادل‌ها، غلط: عادلها، عادل ها.
  • سرهم‌نویسی و جدانویسی و استفاده از فاصلهٔ مجازی بر طبق دستور خط که در ابتدای این مقاله درباره‌شان صحبت شد، در انتخاب عنوان مقاله نیز باید رعایت شود؛ درست : می‌گون، غلط : می گون
  • در صورتی که با یک عنوان واحد چند مقالهٔ با موضوعات متفاوت وجود دارد که همگی شیوهٔ نوشتار عنوانشان یکی است (مانند گریس و گریس)، یا پیش‌بینی می‌کنید که در آینده چنین مساله‌ای پیش بیاید (مانند کازابلانکا، کازابلانکا و کازابلانکا) باید در جلوی عنوان اصلی پرانتزی باز کنید و با یک کلمه عنوان مورد نظر خود را از دیگر عنوان‌ها جدا نمایید:

در این جور موارد معمولاً صفحه‌ای که عنوان بدون توضیح دارد (کازابلانکا) به عنوان صفحهٔ ابهام‌زدایی استفاده می‌شود. نکاتی که در استفاده از این روش باید در نظر داشته باشید:

تغییر مسیر[edit]

Template:مقاله اصلی اگر احتمال داشته باشد کاربران دیگر برای دسترسی به مقاله شما، عنوان دیگری را جستجو کنند، حتما آن عنوان را نیز ایجاد کنید و فقط تغییر مسیرش دهید به مقاله اصلی. یعنی یک مقاله یک خطی ایجاد کنید که محتوی #تغییرمسیر [[عنوان اصلی مقاله شما]] باشد.

ایتالیک و گیومه[edit]

متأسفانه ویکی‌دانشگاهی فارسی امکان استفاده از متن ایرانیک (خوابیده به چپ) را ندارد، ولی می‌توان از نشانگذاری '' برای ایتالیک (خوابیده به راست) استفاده کرد. مثال:

''این متن ایتالیک است.''

که خروجی زیر را ایجاد می‌کند:

این متن ایتالیک است.

از ایتالیک معمولاً برای تأکید روی کلمات خاص استفاده می‌شود. در موارد زیر نیز از ایتالیک استفاده می‌شود.

عنوان‌ها[edit]

برای عنوان موارد زیر باید از ایتالیک استفاده شود:

  • آثار هنرهای بصری
  • آلبوم‌های موسیقی
  • بازی‌های رایانه‌ای و ویدئویی
  • جراید (روزنامه‌ها، مجله‌ها، و مانند آن‌ها)
  • فیلم‌ها
  • کتاب‌ها
  • کلمات به زبانهای غیرفارسی که به خط فارسی/عربی نوشته می‌شوند
  • مجموعه‌های تلویزیونی
  • نمایشنامه‌ها

در صورتیکه عنوان خاصی از میان دسته‌بندی یاد شده دارای مقالهٔ مستقل است، ایجاد پیوند لازم است.

از ایتالیک معمولاً در عنوان آثار نسبتاً بلندتر استفاده می‌شود. عنوان آثار کوتاهتر، از جمله موارد زیر، در داخل گیومه می‌آید:

  • آوازها
  • شعرهای کوتاه
  • داستانهای کوتاه
  • فصل‌های یک اثر بلندتر
  • قسمت‌های یک مجموعهٔ تلویزیونی
  • مقاله‌ها

مواردی نیز وجود دارند که عنوانشان نباید ایتالیک شود یا در گیومه بیاید:

  • متون مقدس
  • اسناد حقوقی و قوانین

کلمات به عنوان کلمه[edit]

وقتی دربارهٔ کلمه‌ای به عنوان یک کلمه یا دربارهٔ حرفی به عنوان یک حرف می‌نویسید، از ایتالیک استفاده کنید. مثلاً:

  • واژهٔ کفاش به سبک واژه‌سازی عربی ولی از ریشهٔ فارسی کفش ساخته شده است.
  • حرف الف پرکاربردترین حرف در زبان فارسی است.

ساختار و روش نوشتن مقاله[edit]

هر مقاله با توضیحی آغازین در یک یا چند بند (بسته به طول کل مقاله) شروع می‌شود. در مقاله‌های بلندتر مقاله به زیرعنوان‌هایی/بخش‌هایی کوچکتر تقسیم می‌شود. چیدمان یک مقالهٔ عادی به صورت زیر است.

توضیح ابتدایی
== بخش نخست ==           / 
=== زیربخش نخست ===       |
.                         |
.                         | متن اصلی
.                         |
== بخش چندم ==            |
=== زیربخش چندم ===      \
== پانویس ==
== جستارهای وابسته ==
== منابع ==
=== [منابع برای] مطالعه بیشتر ===
== پیوند به بیرون ==

توجه شود که اصلی‌ترین عنوان‌های مربوط به بخش‌های مختلف مقاله به صورت == عنوان بخش == (با دو ==) هستند. استفاده از = عنوان بخش = در مقاله‌ها به هیچ‌وجه توصیه نمی‌شود.

در زیر پیرامون بخش‌های مختلف مقاله توضیحی آورده می‌شود.

توضیحی مختصر در ابتدای مدخل[edit]

Template:اصلی ابتدا یک بند (پاراگراف) به عنوان مقدمه می‌آید که کلیت مقاله در آن می‌آید.

  • عنوان مقاله در بند اول مقاله و اولین بار به صورت پررنگ می‌آید.

متن اصلی مقاله[edit]

قسمت‌های مختلفی با عنوان مناسب برای بخش‌های مختلف مقاله می‌آیند. هر کدام از این عنوان‌ها می‌توانند به زیرعنوان‌هایی شکسته شوند.

عبارت‌های به زبانی خارجی[edit]

اگر موضوع مقاله خودِ عبارت نوشته‌شده به زبان‌های خارجی نباشد آن عبارت نباید در متن اصلی بیاید. اگر مقاله‌نویس احساس نیاز شدید به اصل عبارت می‌کند، باید آن را در پاورقی بیاورد. اگر موضوع، خودِ عبارت خارجی باشد می‌توان آن را در متن اصلی آورد. علاوه بر این آوردن عبارت‌هایی به زبان خارجی در متن اصلی مقاله، هنگام آوردن نقل قولی که بخشی از آن به فارسی‌ است، ایرادی ندارد. (نمونه: اشعار ملمع)

  • تبصره: نام آثار کلاسیک به زبان عربی و نیز آثار فارسی‌ای که عنوانشان عبارتی عربی (حتی با نحو عربی) است از این قاعده مستثنی است. همچنین استفاده از ترکیب‌های کلیدی دوسه‌واژه‌ای در مقاله‌های تخصصی‌تر یا بخش‌های تخصصی‌تر مقاله بلامانع است. موارد مبهم با اجماع ویکی‌نویسان در صفحهٔ بحث همان مقاله حل و فصل می‌شود.

پانویس[edit]

در این قسمت توضیحات اضافه (و نیز ارجاعات در صورت استفاده از استاندارد شیکاگوTemplate:نشانه) ذکر می‌شود.

برای ایجاد پاورقی، در قسمت مورد نظر در متن اصلی مقاله دستور {{نشانه|یک کد یا کلمه با الفبای لاتین}} را وارد می‌کنید و در بخش پانویس {{پاورقی|همان کد یا کلمه}} را وارد می‌کنید. در این صورت با کلیک روی علامت ^ از متن به پاورقی و برعکس منتقل می‌شوید. برای دیدن راهنمای کامل استفاده به راهنمای پاورقی رجوع کنید.

جستارهای وابسته[edit]

این قسمت دربردارندهٔ پیوندهایی به مقاله‌های مرتبط در خود ویکی‌دانشگاه است.

منابع[edit]

منابع مقاله در بخشى جداگانه با نام «منابع» ذکر می‌شوند. لطفاً توجه کنید که بر اساس دو سیاست بنیادی اثبات‌پذیری و ممنوع‌بودن تحقیق دست‌اول، هر مطلبی باید منبع داشته باشد، تحقیقات شخصی در ویکی‌دانشگاه نمی‌آیند. برای اطلاع از روش درست ارجاع به منابع، به صفحهٔ ویکی‌دانشگاه:شیوه ارجاع به منابع مراجعه کنید.

منابع برای مطالعهٔ بیشتر[edit]

در صورتی که نویسنده منابع مفید دیگری بشناسد ولی این منابع در نوشتن مقاله مورد استفاده قرار نگرفته باشد آن‌ها را در این قسمت ذکر می‌کند.

پیوند به بیرون[edit]

در صورت نیاز به ارجاع به وب‌گاه‌های دیگر (مثلاً در صورتی که مقاله‌ای اطلاعات مربوط به موضوعی را به شکل جامع منتقل نکرده باشد، یا صفحهٔ وب یا وب‌گاهی که کامل‌کنندهٔ مقاله باشد وجود داشته باشد)، پیوند به آن‌ها در بخشی به نام «پیوند به بیرون» می‌آید.

  • در صورتی که یک صفحه‌ٔ پیوندی یک منبع عادی است، مثلاً پیوندی به مقاله‌ای در نسخهٔ اینترنتی یک روزنامه است، بهتر است پیوند در بخش منابع و با همان ساختار منابع بیاید.
  • اگر صفحهٔ مقصد پیوند به زبانی غیر از فارسی است، باید از عناوین اصلی همان صفحه برای متن پیوند استفاده شود. مثلاً اگر به صفحهٔ http://www.gnu.org/‎ پیوند داده می‌شود، عنوان پیوند باید «The GNU Operating System» و نه «سیستم‌عامل گنو» باشد.
  • اگر صفحهٔ مقصد به زبان فارسی یا زبان راست به چپ دیگری است، با * ذکر می‌شود. اگر به یک زبانِ چپ به راست است، با استفاده از * و همراه با {{چپ‌چین}} منابع {{پایان چپ‌چین}} برای تغییر جهت متن چپ‌نویس به شکل زیر مشخص می‌شود. مثلاً:
{{چپ‌چین}}
* [http://www.gnu.org/ The GNU Operating System]
* [http://www.example.com/ A nonexistant example page]
{{پایان چپ‌چین}}

که اینطور دیده می‌شود: Template:چپ‌چین

رده:الگوهای FA

پروژه‌های خویشاوند[edit]

اگر مطلب مرتبطی با مقاله در پروژه‌های خویشاوند نظیر ویکی‌گفتاورد یافت می‌شود در همین بخش پیوند به بیرون، به آن‌ها پیوند داده می‌شود. برای پیونددهی از الگوی {{نام پروژه}} استفاده می‌شود. نمونه: Template:الگوی.

الگوهای دیگر پروژه‌های خویشاوند عبارتند از:

همچنین وب‌گاه Wikimedia Commons هم الگوی مخصوص خودش را دارد :

توجه داشته باشید که هر یک از این الگوها شیوهٔ استفادهٔ ویژه‌ای دارند که در صفحهٔ خود الگو توصیف شده‌است.

تصاویر[edit]

  • براى افزودن تصویر به مقاله‌ها از قاب استفاده می‌شود و تصویر به شکل شناور آورده می شود.
  • به طور معمول آوردن تصویر در سمت چپ بر آوردن آن در سمت راست برتری دارد؛ اما در صورتی که در یک مقاله از چندین تصویر استفاده می شود، برای پرهیز از یکنواختی می توان تعدادی از آن‌ها را در سمت راست و تعدادی دیگر را در سمت چپ آورد.
  • متن نباید بین دو تصویر روبروی هم فشرده شود. برای پرهیز از فشرده شدن متن بین دو تصویر می توانید گالری درست کنید یا یکی از آنها راحذف کنید یا به جای دیگری منتقل کنید.
  • منبع تصویر باید به شکل نشانی اینترنتی (URL) دقیق یا هر روش دقیق دیگری (مثلاً ذکر کتابشناسی دقیق به همراه شمارهٔ صفحه) در توضیحات پروندهٔ تصویر ذکر شود.
  • در صورتی که حق تکثیر تصویر متعلق به شماست (مثلاً عکسی را خودتان گرفته‌اید) در توضیحات پروندهٔ تصویر با ذکر عبارت {{گنو}} قالب مربوط به انتشار اثر تحت مجوز مستندات آزاد گنو به پروندهٔ فرستاده شده اعمال می‌شود. توجه داشته باشید که انتشار اثرتان تحت این اجازه‌نامه بعضی حقوق را از شما سلب خواهد کرد. برای آگاهی از جزئیات می‌توانید متن مجوز را بخوانید.
    • توجه کنید که اسکن/دیجیتالی‌کردن عکس شما را صاحب حقوق آن نمی‌کند. بنابراین برای تصاویر دارای حق نشری که به دست شما دیجیتالی شده‌اند از برچسب {{گنو}} استفاده مکنید و اصلاً آن‌ها را اینجا مفرستید.

برای کسب اطلاع از چگونگی کار با تصویرها به ویکی‌دانشگاه:خودآموز (تصاویر) رجوع کنید.

زبان‌های دیگر[edit]

برای افزودن نام مقاله جدید به دیگر ویکی‌دانشگاهها، [[fa:نام مقاله]] را به یکی از زبان‌های دیگر بیفزایید. لزومی ندارد برای تک‌تک زبان‌هااین کار انجام گیرد زیرا که ربات‌ها این کار را می‌کنند. در نهایت نام یکی دیگر از زبان‌ها مانند [[en:article name]] را نیز به آخر مقاله فارسی بیفزایید.

خلاصهٔ ویرایش[edit]

هنگام ویرایش مقالات، در جعبهٔ «خلاصه» که در پایین جعبهٔ ویرایش قرار دارد، خلاصهٔ تغییرات نوشته می‌شود.

برای مثال، برای بعضی ویرایش‌های عمومی، می‌توانید از عبارت‌های زیر استفاده کنید:

  • «تمیزکارى»: اصلاح مشکلات املایى، دستورى، نگارشی، چیدمان متن، تصحیح نویسه‌ها، و ...
  • «ویکى‌سازى»: ایجاد پیوند براى کلماتى که مقاله‌اى براى آن‌ها در ویکى‌پدیاى فارسى موجود است.
  • «واگردانی خرابکاری»Template:نشانه : واگردانی خرابکاری‌های کاربری خرابکار.

پانویس[edit]

  1. دستور خط فارسی. ۲۰
  2. دستور خط فارسی. ۲۳–۲۴
  3. ستور خط فارسی ۲۰–۲۴
  4. این قاعده استثنائاتی هم می‌دارد مثلاً هنگام نوشتن پیرامون قضایای ریاضی می‌توان از قاعده تخلف کرد

رده:الگوهای FA

  1. Template:پاورقیدستور خط فارسی. ۲۰
  2. Template:پاورقیدستور خط فارسی. ۲۳-۲۴
  3. Template:پاورقیدستور خط فارسی ۲۰-۲۴
  4. Template:پاورقیدر مواردی که تشدید به طور خودکار گذاشته می‌شود جایز و حتی لازم است. مثال: الله
  5. Template:پاورقیدر مورد نام دودمانهای پادشاهی از ان استفاده می‌شود. مثال: هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان.
  6. Template:پاورقیتوجه کنید که این امر منطبق با ضابطهٔ استفاده از علامت‌های نقطه‌گذاری مزدوج است.
  7. Template:پاورقیبرای توضیحات بیشتر به ویکی‌دانشگاه:شیوه ارجاع به منابع رجوع کنید.
  8. Template:پاورقیواگردانی از واژه‌های مصوب فرهنگستان است و معادل انگلیسی آن Undo است.

پیوند به بیرون[edit]